بر اساس تحقیقات به عمل آمده کلسیم مورد نیاز گله های مرغ تخمگذار طی هشتاد و پنج سال اخیر مرتبا تغییر یافته است در صورت تغذیه گله های تخمگذار با دان حاوی کلسیم ناکافی بیش از ۱۵۰ نوع علایم کمبود کلسیم بروز مینماید که می توانند موجب کاهش تولید شوند . مهمترین مانع در زمینه تعیین مقدار کلسیم تغییرمقدار مورد نیاز کلسیم است که به نظر می رسد مرتبا تغییر می یابد به طوری که بر اساس تحقیقات به عمل آمده از سال ۱۹۴۴ تا سال ۱۹۸۴ مقدار کلسیم ۶۵ درصد افزایش یافته و از روزانه ۲۷/۲ به ۷۵/۳ گرم برای هر مرغ رسیده است طبق گزارش های موجود میانگین کلسیم مورد نیاز روزانه در دهه سالهای ۱۹۴۰ ، ۱۹۶۰ ، ۱۹۷۰ ، ۱۹۸۰ به ترتیب ۴۴/۳ ، ۱۴/۴ ، ۴۴/۴ و ۰۷/۵ گرم برای هر مرغ بوده است . این تغییرات نشانگر مشکلات و اهمیت تامین میزان کلسیم مورد نیاز گله های تخمگذار می باشد در حقیقت با توجه به اطلاعات فوق این سوال پیش می اید که آیا احتیاجات دام مرغ برای کلسیم تغییر نموده یا اینکه عقاید متخصصین تغذیه تغییر پیدا کرده است زیرا حتی در طول سالهای ۱۹۶۰- ۱۹۴۰ تعداد زیادی از متخصصین روزانه بیش از چهار گرم کلسیم را برای هرمرغ توصیه می نمودند در اینجا متذکر می گردد که مقادیر توصیه شده برای کلسیم در این مقاله براساس تفسیر مولف از تحقیقات گذشته تجربیات عملی و تحقیقی که اخیرا در دانشگاه صورت گرفته استوار می باشند .
تغییر فرمول دان نیمچه های پولت به دان مرغ تخمگذار
هر گاه تغییر فرمول دان نیمچه ها یا دان پیش تخمگذاری که دارای ۱ تا ۲ درصد کلسیم می باشد به دان مرغ تخمگذار که باید دارای ۷۵/۳ درصد کلسیم باشد مدت ۷ روز بعد از تولید اولین تخم مرغ تاخیر بیفتد مقداردان مصرفی و چربی بدن و چربی کبد مرغ به طور معنی داری افزایش یافته ، کیفیت پوسته در تخم مرغ پولتهایی که زودتر رسیده اند کاهش می یابد . همچنین آزمایشهای بیشتر نشان داده اند که وزن استخوان و قدرت شکنندگی آنها تا ۴۰ درصد کاهش می یابد با توجه به اینکه جبران کمبود کلسیم در مرحله پیک تولید برای پولت هایی که در چنین وضعیتی به مرحله تولید تخم مرغ می رسند حتی پس از دریافت مقادیر کافی کلسیم مشکل است بنابراین تاخیر در تغییر فرمول دان پولت ها به دان مرغ تخمگذار حتی برای چند روز میتواند علل وقوع برخی از اختلالات استخوانی وتلفات غیر طبیعی را که گاهی درست قبل از تولید تخم مرغ و در مرحله تولید حداکثر تخم مرغ مشاهده می شوند توجیه نماید .
زمان تغییر جیره پولت به جیره تخمگذار
به منظور آنکه پولت ها قادر به ذخیره مقادیر کافی ازکلسیم درمغز استخوانهای خودباشند تقریبا ۱۴-۷ روز قبل از گذاشتن اولین تخم مرغ به مقادیر بالای کلسیم نیاز دارند بلوغ جنسی مرغ معمولا در ۱۸ هفتگی ظاهرمی شود به هر حال با توجه به ادامه تمایل صاحبان گله های مرغ تخمگذار برای ایجاد بلوغ زود رس تولید کنندگان باید به منظور حصول اطمینان ازتغییر جیره پولتها به جیره تخمگذاری قبل از شروع تخمگذاری گله را به طور مستمر مورد بازدید قرار دهند شرکت های لاین پیشنهاد می کند استفاده از جیره پیش تخمگذاری حاوی ۲% کلسیم از سن ۱۷-۱۶ هفتگی و جیره تخمگذار از سن ۱۸ هفتگی آغاز شود .
مقدار کلسیم دان مرغ از شروع انتقال به سالنهای تخمگذار تامرحله تولید حداکثر تخم مرغ
با شروع تخمگذاری مقدار مصرف غذا سریعا تغییر می یابد ولی تغییر فرمول دان براساس میانگین دان مصرفی معمولا تا مرحله حداکثر تولید ضروری نمی باشد به عنوان مثال زمانی که پولتهای دارای تخم مرغ سفید به مرحله تولید می رسند مقدار دان مصرفی ممکن است روزانه فقط ۸۰ گرم باشد که در این صورت مقدار کلسیم جیره قاعدتا باید به ۶۹/۴ درصدافزایش یابد تا روزانه به طور متوسط ۷۵/۳ گرم کلسیم به هرمرغ برسد با این حال افزایش میزان کلسیم جیره به ۶۹/۴ درصد ضروری نمی باشد زیرا در این مرحله بسیاری از مرغهای گله هنوز تولیدی نداشته و مرغهایی نیز که شروع به تولید کرده اند دان بیشتری نسبت به سایر مرغها مصرف خواهند نمود . بنابراین حتی اگر میانگین مصرف روزانه کلسیم کمتر از ۷۵/۳ گرم برای هر مرغ باشد مرغهای جوان در حال تولید هنوز می توانند احتیاجات خود را تامین کنند مقدار ذخیره کلسیم پوسته تخم مرغ پیش از رسیدن به مرحله حداکثر تولید تقریبا ۵ درصد کمتر از مقدار آن در بعد از مرحله حداکثر تولید می باشد در اکثر موارد جیره حاوی ۷۵/۳ درصد کلسیم برای گله های تخمگذار قبل از رسیدن به مرحله پیک تولید کافی است .
مقدار کلسیم مورد نیاز مرغ از مرحله حداکثر تولید تا پایان دوره تخمگذاری
برای حصول اطمینان از داشتن تخم مرغهایی با بهترین کیفیت پوسته توصیه می شود که پس از رسیدن به مرحله پیک تولید مرغهای تخمگذار تا سن ۳۶ هفتگی روزانه حداقل ۷۵/۳ گرم از ۵۲-۳۷ هفتگی روزانه ۴ گرم و از ۵۳ هفتگی ۲۵/۴ گرم کلسیم مصرف کنند درمرغهای مسن تر یا مرغهایی که پوسته تخم مرغهای آنها دچار نقص می باشد میتوان بر حسب سن مرغ و شدت ونوع نقص پوسته ، میزان دریافت کلسیم را روزانه تا یک گرم بیش ازمقادیر توصیه شده افزایش داد . زمانی که درصد تولید در فواصل ماهیانه را در مقدار کلسیم موجود در پوسته تخم مرغ ضرب کنیم میتوان دید که میانگین مقدار کلسیم ذخیره شده روزانه در پوسته تخم مرغ درمرحله حداکثر تولید بیشتر از سایر مراحل است میانگین مقدار کلسیم ذخیره شده روزانه در پوسته تخم مرغ برحسب سن مرغ کاهش می یابد بنابراین به صورت منطقی مقدار کلسیم مورد نیاز گله مرغ تخمگذار و هر مرغ به طور انفرادی در مرحله پیک تولید تخم مرغ در بالاترین سطح بوده وسپس به تدریج کاهش می یابد با این حال در حقیقت کلسیم مورد نیاز هر مرغ برای هر تخم مرغ مشخص عملا باافزایش سن مرغ کاهش نمی یابد توانایی مرغ جهت ذخیره سازی کلسیم برای تشکیل پوسته تخم مرغ محدود می باشد همچنین مقدارکلسیم ذخیره شده در پوسته تخم مرغ به تدریج با بالا رفتن سن مرغ تا حدکمی افزایش یافته و ممکن است کارایی و جذب و بکارگیری کلسیم در بدن مرغ کاهش یابد بنابراین بابالا رفتن سن مرغ مقدار کلسیم مورد نیاز مرغها عملا افزایش می یابد در نتیجه می توان بر این نکته تاکید کرد که حتی با وجود اینکه کلسیم یکی از ارزانترین مواد تشکیل دهنده جیره مرغهای تخمگذار می باشد در صورت استفاده نامناسب از آن می تواند پرهزینه ترین مواد محسوب گردد تغذیه مرغهابا کلسیم ناکافی می تواند هزنیه دان ، میزان دریافت غذا ، وزن بدن مرغ ، مقدار وزن و چربی کبد و چربی بدن ، نقایص پوسته تخم مرغ و اختلالات استخوان بندی را افزایش دهد تمام این موارد می توانند تاثیرنامطلوبی درتولید تخم مرغ ومقدار سود تولید کننده داشته باشند .
سن مرغ بر حسب هفته
۱۷-۱۶
۲۸-۱۸
۳۶-۲۹
۵۲-۳۷
۵۳- به بالا مقدار کلسیم پیشنهادی در دان برای مرغ تخمگذار
۲ درصد
۷۵/۳ درصد
۷۵/۳ گرم برای هر مرغ در روز
۴ گرم برای هر مرغ در روز
۲۵/۴ گرم برای هر مرغ در روز
چنانچه در مرغهای مسن تر ، پوسته تخم مرغ به طور غیر طبیعی نازک شود مقدار کلسیم دریافتی مرغ را می توان روزانه حداکثر تا ۷۵/۴ گرم افزایش داه یا مقداری ازکلسیم را به صورت قطعات بزرگ سنگ اهک اضافه شده به جیره مرغهای جوانی که در حال رسیدن به مرحله تولید می باشند مطلوب است در مرغهای مسن میزان قطعات بزرگ ، سنگ آهک را در جیره باید تا ۵۰% افزایش داد .
